Een betekenisvolle wandeling

Symbolisch, improviserend en creatief vormgeven aan levensvragen

“Hoe was de wandeling?”, vroeg ik aan één van de cursisten van het Ritueel Lab. (*)
“Het deed me meer dan ik had verwacht. Ik ben heel nuchter. Dus ik ja… ik ben er wel stil van”, zei ze. “Ik had in de wandeling hiernaartoe een gesprek over mijn perfectionisme, en hoe me dat in de weg staat om in het moment te zijn. Ik had een hele mooie bloem gevonden die dit perfectionisme symboliseerde. Gaandeweg werd me duidelijk dat dat mijn belangrijkste symbool was om los te laten. Ik vond een afgebroken boomstam, met een gat waar de bloem precies in paste. Ik wilde de bloem er in laten vallen, deed het toch niet, de bloem was zo mooi.. Was het niet zonde om ‘m te laten verdwijnen? Ik liep terug, en liet toen na veel wikken en wegen de bloem vallen.” Ze lacht, haar hele gezicht opent: “En toen bleek het gat helemaal niet zo diep!”

Onvoorspelbaar als het leven zelf. Ze was onder de indruk. Later spraken we over wat het voor haar betekend had:
Wat was het gewicht van die bloem symbolisch gezien? Wat als ze de bloem wel zou  koesteren?
Telkens weer raakt het me wat studenten in het Ritueel Lab tegenkomen aan levensvragen in ogenschijnlijk simpele oefeningen. Studenten oefenen met elkaar en uiteindelijk met een client, kind, oudere, wat rituelen kunnen betekenen in de begeleiding van mensen bij levensvragen.

Deze middag waren we gaan wandelen, waarbij ik de studenten van tevoren gevraagd had of ze op natuurlijk materiaal wilden schrijven wat ze op dit moment in hun leven wilden koesteren en wat ze wilden loslaten. De dag van de wandeling stormde het, maar ze waren vastbesloten te gaan. We liepen in duo’s de campus af, richting het bos.
Ondertussen bespraken de studenten hun waarden. Ze gingen op zoek naar waar het schuurde, waar nog vragen waren. En, wat het materiaal dat ze gekozen hadden hen kon vertellen over hun vraag: denk aan vragen als was het ruw? was het glad? was het stevig of juist kwetsbaar?

In onze kindercoachpraktijk benaderen we ritueel als symbolische handelingen die tot doel hebben om de realiteit betekenis te geven, te markeren of te veranderen. We leren hoe een ritueel veel meer is dan een ochtendritueel. Het gaat namelijk niet over herhaling en vaste structuren, maar om betekenis geven. Mensen kunnen nieuwe rituelen maken. Ronald Grimes noemt dit in zijn boek The Craft of Ritual Studies (2014) ritualiseren. Hij ziet een ritueel als een creatieve activiteit waarmee mensen door middel van symbolen, verhalen en metaforen, betekenis geven aan hun ervaringen en aan overgangen in het leven. Hierbij laten mensen zich inspireren door bestaande tradities, culturen en religies.

In het leven gaan de dingen doorgaans anders dan we verwachten. Zo ook in het proces van ritualiseren. Door dit tijdens een wandeling en andere experimenten te ervaren, leer je als het ware een ritueel bewustzijn te ontwikkelen, waarin je oog hebt voor levensfases en symbolen. Je leert om levensvragen te benaderen vanuit een systemische blik, vanuit een gevoeligheid voor symbolen en vanuit het materiaal: wat zegt die bloem die je gekozen hebt, maar ook: vanuit het magische, dat wat zomaar op je pad komt, dat veertje dat zomaar aan komt waaien. Rituelen leren je stil te staan, aandacht te schenken aan een verandering. Door een levensovergang te markeren met een ritueel creëer je ruimte om te helen, om te rouwen, om te vieren, om te koesteren, om los te laten en om te groeien.

Binnenkort organiseer ik samen metJanneke Peelen, namens de Verdieping voor Kinderen, trainings modules voor kindercoaches over “Afscheid, rouw en verlies - rituelen in kindercoaching”. In deze modules ontwikkel je oog voor levensovergangen, groot en klein gemis en het maken van rituelen. Doe je mee?

www.deverdiepingvoorkinderen.nl

* Het Ritueel Lab is een keuze-onderdeel van de opleiding van sociaal professionals aan de Hoge School van Arnhem en Nijmegen.